نویسنده و محقق: اشکان ارشادی ملقب به اشخانی از کرمانشاه

امروزه ما در پهنۀ جغرافیایی دریایی با نام هرمز نداریم ولی پهنه ای آبی و عمیق ولی تنگ و کم عرض به نام تنگۀ هرمز داریم که دریای عرب و بخصوص قسمت خلیج عمان را ازین دریا به خلیج فارس مرتبط می کند.(که تنگۀ هرمز نسبت به تنگه های دیگر از لحاظ عرض و طول دریای به واقع دریایی است بزرگ!!!)

طول این آبراه ۱۵۸ تا ۱۶۷ کیلومتر و عرض آن از بندرعباس تا راس شوریطه در عمان بین ۵۶ تا ۸۷ (۳۹ تا ۹۶) کیلومتر می‌باشد.باریک‌ترین بخش تنگه هرمز ۲۱ مایل دریایی (۳۹ کیلومتر) عرض دارد. این بخش به دو قسمت تقسیم می‌شود: از ساحل ایران تا ۱۰٫۵ مایل جزء آب‌های سرزمینی ایران بوده، و ۱۰٫۵ مایل باقی‌مانده جزء آب‌های سرزمینی عمان محسوب می‌شود. تمام کشتی‌های عبوری باید از آب‌های سرزمینی ایران یا عمان عبور کنند.

اما در کتب شرفنامه و لب التواریخ دریای هرمز ذکر شده است. مطلب آنان را بخوانیم و بررسی کنیم!

شرف خان در کتابش نوشته:

و ابتدای ولایت کردستان از کنار دریای هرمز است که بر ساحل دریای هند واقع شده و از آنجا به خط مستقیم کشیده می آیدتا به ولایت مَلاطیه(در ولایت خربوط در کردستان شمالی و مرعش در شمال حلب و جنوب آناتولی) منتهی می گردد و در جانب شمالی این خط ولایت فارس و و عراق عجم و آذربایجان و ارمن صغری و ارمن کبری است و از طرف جنوبی او عراق عرب و موصل و دیاربکر افتاده. ص ۳۴ و ۳۵.

و لب التواریخ نیز که نام از دریای هرمز آورده است. چنین نوشته است:

ولایت کردستان مملکتی است عریض و وسیع و ولایتی است طویل با جبال رفیع که ابتدای آن از طرف دریای هرمز است تا ولایت مرعش و موصل و دیاربکر و لرستان و بعضی از عراقین عرب و عجم که انتهای آن به مملکت فارس می رسد.صفحۀ ۳.

هر دو از دریای هرمز و نه تنگۀ هرمز نام آورده اند!!! ولی با خواندن مطلب متوجه می شویم همان تنگۀ بسیار بزرگ و کمی خلیج های اطرافش را دریای هرمز گفته اند.

منابع

کتاب جغرافیای ایران

کتاب شرف نامه نوشتۀ شرف خان

کتاب لب التواریخ نوشتۀ یحیی بن عبداللطیف قزوینی